Miras ve Mirasçılık Oranları

İlk başta genel olarak konuyu irdelemeden önce miras ne demektir. Aslında burada hukuki cümlelerden çok halkta bilindiği gibi mirası açıklamakta fayda olacağını düşünüyorum. Ortada bir mirasın söz konusu olabilmesi için bir kişinin vefat etmesi ve vefat etmesinin yanında belirli bir malvarlığı olması gerekmektedir. Fakat toplumda malvarlığı dediğimiz zaman hemen akla parasal olarak artı değer katacak mal, mülk gibi şeyler akla gelir. Malvarlığının içinde aktif değerler olabileceği gibi pasif değerlerde vardır. Pasif değerlerden kastımız miras bırakanın borçlarıdır. Bunlarda mirasçıya geçer. Özetlemek gerekirse miras hem aktif hem pasif değerleri içinde barındıran hukuki bir kurumdur.

Türk hukukunda mirasçılık derecelendirmesi zümre sistemine göre yapılmaktadır. Yani kan hısımlığı değil de zümre sistemi benimsenmiştir. Aslında zümre sisteminin olması iyi bir şeydir. Basit ve anlaşılır bir şekilde mirasın paylaştırılması yapılabilmektedir. Belirli özel haller dışında basit bir hesaplamayla mirasın nasıl paylaştırılacağı bulunabilmektedir. Fakat unutmadan önemli bir noktaya değinmemiz gerekir. Bir çocuk var diyelim annesi var fakat babası yok, babasının yaşadığını ama uzaklarda olduğunu ve hukuki olarak bir soy bağlarının bulunmadığını varsayalım. Burada çocuk babasının yasal mirasçısı olamayacaktır. Her ne kadar babasıyla biyolojik bağı olsa da burada aralarında herhangi bir hukuki bağ olmadığı için mirastan yararlanamayacaktır. Anne konusunda böyle bir sorun olmamaktadır. Çünkü anne ve evladı arasında hem hukuki hem biyolojik soy bağı doğum ile kurulmaktadır ama baba ile durum bu şekilde değildir. Soy bağını oluşturmak isteyen çocuk belirli yollar başvurduğu taktirde hukuki soy bağını kazanırsa bu işlem geçmişe doğru etkili olacaktır.

 

Zümrelerden bahsetmiştik şimdi bu zümreleri açıklayalım.

Birinci zümre miras bırakanın altsoyudur yani miras bırakanın oğludur.

İkinci zümre miras bırakanın ana ve babası ve ana-babasının altsoyudur yani miras bırakanın kardeşidir. Örneğin Ali öldü anne ve babası ve Ali’nin kardeşi Ahmet ikinci zümreye mensuplardır.

Üçüncü zümre miras bırakanın büyükannesi, büyükbabası ve bunların alt soyudur. Yani miras bırakanın halası, amcası, teyzesi gibi.

Zümrelerden de bahsettiğimize göre miras oranlamalarından bahsedebiliriz. Örneklerle gitmek daha faydalı olacaktır.

Ahmet(öldü) 1

-Oğlu (Ali) ½ oranında miras payı alır

-Oğlu (Mehmet) ½ oranında miras payı alır

Burada kardeş oldukları için ve hayatta oldukları için mirastan eşit pay alırlar fakat örneği biraz değiştirelim.

Ahmet(öldü) 1

-Oğlu(Ali)(öldü)

  -Ali’nin oğlu Mustafa 1/4

   -Ali’nin kızı Ayşe 1/4

-Oğlu(Mehmet)(hayatta) ½

Burada Ali öldüğü için onun miras payı evlatları arasında eşit olarak paylaştırılacaktır. Fakat Mehmet ölmediği için evladı herhangi bir pay alamayacaktır. Miras bırakanın yanına 1 yazarsak ve onun evlatları varsa onlar arasında eşit olarak 1’i paylaştıracağız. Fakat evlatları yoksa ve sadece anası-babası hayattaysa onlar arasında eşit olarak paylaştıracağız. Eğer hepsi hayattaysa bu taktirde aşağıdaki örneği vermekte fayda görüyorum.

Bunu anlatmadan önce ek olarak eğer ölen kişinin eşi hayattaysa bu taktirde ¼ oranında miras payına sahiptir.

 

G ve L ve D hayatta oldukları için burada A ve B mirasçılıktan faydalanamazlar. Çünkü 2. Zümreye aittirler. 1. Zümre hayatta olduğu için 2. Zümre mirasçılıktan pay alamayacaktır. Zümreler birbirlerini engeller. 1. zümre hayattaysa 2.zümrenin mirasçılığını engeller. 1. zümre ölmüşse ve 2. zümre ile 3.zümre hayattaysa bu taktirde 2.zümre 3.zümrenin mirastan pay almasını engeller.

Son olarak eşin mirasçılığı hakkında düzenlenen özel hususlardan bahsedelim.

-Eş zümre mirasçısı değildir. Sağ kalan eş her zümre ile mirasçı olabilmektedir.

-Hiçbir mirasçı kalmasa sadece eş kalsa, eşin mirasçılığı devletin mirasçılığını engeller.

-Eş birinci zümre ile mirasçı olursa ¼ oranında miras payı alacaktır.

-Eş ikinci zümre ile mirasçı olursa terekenin ½ oranında miras payı alacaktır.

-Eş üçüncü zümre başları ve onların çocukları ile mirasçı olursa, miras payı terekenin ¾ dür.

-Birinci ve ikinci zümrede hiçbir mirasçı yoksa, üçüncü zümrede de zümre başları ve onların çocukları hayatta değilseler, eş tek başına mirasçı olur. Diyelim mirasbırakanın eşi hayatta ve amcaoğlu da hayatta bu taktirde SADECE EŞ MİRASTAN YARARLANABİLECEKTİR. Verdiğim örnekte sadece eş ve amcaoğlu hayattadır.

Devletin Mirasçılığı

-Mirasçı bırakmaksızın ölen kimsenin mirası Devlete geçer.

-Mirasbırakanın atadığı mirasçısı dışında herhangi bir zümre mirasçısı yoksa ve atadığı mirasçısına terekenin tamamını bırakmamışsa bu taktirde atanmış mirasçı ve devlet miras ortaklığı oluşturur.

 

Daha detaylı bilgi ve hukuksal destek için bize ulaşabilirsiniz.

MUTLU HUKUK | AV. LEVENT MUTLU